Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan davrdan boshlab bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich tarzda o‘tib bormoqa. Davlat mulki bo‘lgan uy-joylr, korxonalar xususiylashtirilmoqda. Xususiylashtirish sohasidagi ulkan qadamlrdabbiri bu shubxasiz yerlarni xususiylashtirishdir. Yerlarni xususiylashtirishning huquqiy asosi bo‘lgan “Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yer uchastkalarini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi O‘RQ–728-sonli Qonun Prezident tomonidan imzolandi.
Ushbu Qonunga ko‘ra, quyidagi yerlar xususiylashtirilishi mumkin:
- yuridik shaxslarga tadbirkorlik va shaharsozlik uchun berilgan yerlar;
- fuqarolarga yakka tartibda uy-joy qurish va uy-joyni obodonlashtirish, tadbirkorlik va shaharsozlik uchun berilgan yerlar (ilgari YaTTlarning xususiylashtirilishi nazarda tutilmagan);
- xususiylashtiriladigan davlat obyektlari joylashgan yerlar (ilgari bu ruxsat berilmagan);
- bo‘sh turgan yerlar.
yer uchastkalari quyidagi shakllarda xususiylashtiriladi:
- umrbod egalik qilish huquqi asosida tegishli bo‘lgan yerni sotib olish;
- yerni elektron onlayn-auksion orqali sotib olish.
Xususiylashtirishdan tushadigan mablag‘lar Davlat byudjetiga yo‘naltiriladi (ilgari Urbanizatsiyani rivojlantirish jamg‘armasiga yo‘naltirilgan).
Ariza DXM yoki YaIDXP (my.gov.uz) orqali beriladi.
Ariza ko‘rib chiqilib xabarnoma shaklda ijobiy yoki salbiy qaror qabul qilinadi.
Salbiy qaror asoslantirilgan shaklda bo‘lishi shart.
Quyidagilar xususiylashtirishni rad etish uchun asos hisoblanadi:
- xususiylashtirish uchun asos mavjud emasligi;
- yerga nisbatan tugallanmagan sud ishlarining mavjudligi;
- yerda joylashgan ko‘chmas mulkka qo‘yilgan taqiqning yoki xatlovning mavjudligi;
- aholi punktlarining tasdiqlangan bosh rejalarida, aholi punkti loyihalarida xususiylashtirishga monelik qiladigan ma’lumotlarning mavjudligi;
- davlat va jamiyat ehtiyojlari uchun yer uchastkalarini olib qo‘yish to‘g‘risida qaror mavjudligi;
- xususiylashtiriladigan yer uchastkasini sotishga yoki boshqacha tarzda o‘zga shaxsga o‘tkazishga nisbatan taqiqning mavjudligi;
- arizada noto‘g‘ri, bir-biriga zid bo‘lgan yoki buzib ko‘rsatilgan ma’lumotlar aniqlanganligi;
- xususiylashtiriladigan yer puli to‘lanmaganligi.
Xususiylashtirishni boshqa sabablarga ko‘ra rad etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Bo‘sh turgan yer uchastkalari elektron onlayn-auksion orqali xususiylashtiriladi.
yerga bo‘lgan mulk huquqi uchun davlat orderi yer uchun to‘lov qilinganidan so‘ng 1 ish kunida Davlat aktivlarini boshqarish agentligi tomonidan beriladi.
Quyidagi holatlarda xususiylashtirilgan yerni mulkdordan olib qo‘yish mumkin:
- yerga ijro hujjatlari bo‘yicha undiruv qaratilganda;
- yer davlat va jamiyat ehtiyojlari uchun sotib olinganda (egasining yozma roziligi bilan);
- yer musodara qilinganda;
- yer rekvizitsiya qilinganda (epidemiya, tabiiy ofat vaqtida).
Xususiylashtirilgan yerni natsionalizatsiya (haq evaziga davlat ixtiyoriga o‘tkazish) qilish Qonundan chiqarib tashlandi. Bu mulkdor huquqlarini kafalotlaridan biri hisoblanadi. Zero O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyasiga muvofiq xususiy mulk – daxlsizdir.
Sh.Ismoilov,
Andijon tumani yuridik
xizmat ko‘rsatish markazi
bosh yuriskonsulti
